Lokalizacja eksponatu:
zawichost

wróć

Wodowskaz

Nazwa: Wodowskaz
Okres historyczny: XV - XVIII wiek
Nr katalogowy: 13
Kategorie:

Dodaj do teczki

Krótki opis:

Wisła stanowiła już od niepamiętnych czasów majacy istotne znaczenie szlak wodny, na którym odbywała się wiosłowo-żaglowa takich jednostek jak łodzie, szkuty, tratwy i innch a potem statków o napędzie mechanicznym .
Gdy w roku 1848 pojawiły się na Wiśle pod zaborem rosyjskim statki parowe a w roku 1852 rozpoczęła się regularna komunikacja pasażerska między Warszawa a Zawichostem – zaszła potrzeba zorganizowania regularnego pomiaru wód na rzekach a wiec i na Wiśle, aby mieć rozeznanie co do aktualnych warunków żeglugi. W Zawichoście dokonywano wcześniej, od 1813 roku, takiego pomiaru, ale tylko okazyjnie. Wtedy to bowiem, być może pod wpływem niespotykanej powodzi, która zniosła wiślaną wyspę z resztkami zawichojskiego zamku, ktoś zaznaczył na ścianie jednego z zawichojskich spichlerzy – a mianowicie na spichlerzu zwanym „Scypion”- miejsce do którego siegała woda i to był prawdopodobnie pierwszy punkt orientacyjny do przyszłego pomiaru wody
Potrzebny był jednak punkt zerowy, jako najniższy od którego należało liczyć aktualne poziomy Wisły i punkt tenn przyjęto wstępnie na śpichlerzu Prendowskiego w Zawichoście a potem w 1842 roku zaktualizowano do stanu¬ obowiązującego po dzień dzisiejszy. Jest do tzw. zero absolutne, które od¬niesiono do punktu zero manografu w Kronsztadzie na Bałtyku, co wiązało się z położeniem Polski pod zaborem rosyjskim. W zaborze austriackim poziom ten ustalano w odniesieniu do Adriatyku.
Ustalenie punktu zerowego na poziomie Bałtyku zostało upamiętnione istniejącym do dziś kamiennym obeliskiem z uwidocznionymi na jego podstawie dani liczbowymi tego punktu. Obelisk ten został wzniesiony jeszcze w XIX wieku, gdyż jak wynika z mapki J .Kwiatkowskiego w opracowaniu pod tytułem „Zamek wśród koryta Wisły" istniał on już w 1900 roku" . Na szczycie tego obelisku umieszczono przed laty -wykonany w brązie dwu¬głowy orzeł rosyjski ale został on zabrany przez Austriaków, gdy weszli oni w 1915 roku do Zawichostu. 
Ponieważ zawichojskie śpichlerze zostały z czasem rozebrane, spalo¬ne i zniszczone- dane ze śpichlerza na którym był pierwotny stan poziomu Wisły przeniesiono na łatę, ustawioną w tym miejscu gdzie stał ówczesny "'śpichlerz, który z czasem przeniesiono do Wyszmontowa potem do skansenu
w Tokarni za Kielcami. W roku 1924 przy powyższym obelisku został urządzony wodowskaz z prawdziwego zdarzenia który istnieje po dzień dzisiejszy. Ma on kształt ładnej wieżyczki z twardego
kamienia wymurowanej przez miejscowych rzemieślników w osobach Piotra Piekarskiego i Karola Wójcika. Działanie tego wodowskazu polega na tym, że wody rzeki dociera specjalnym kanalikiem od linii brzegowej do aparatury pomiarowej z której odczytuje się poziom na konkretny dzień . Dane te przez pierwsze lata przekazywał telefonicznie do Sandomierza ówczesny kierownik Nadzoru Wodnego Michał Karbasz, a po jego śmierci Antoni Glarczyński, a ostatnio drogą radiową Tysa Eugeniusz.
Dzisiaj żegluga na Wiśle praktycznie zamarła i wodowskaz jest nieczynny. Dla orientacji odczytuje się poziom Wisły z wbitych łat . Dane te jednak służą jako informacja ostrzegawcza dla terenów położonych niżej biegu Wisły.

Zadaj pytanie na temat zbioru    Pobierz PDF

Zobacz również

wejdz na nasz kanał